Kreatywność - cechy ludzi kreatywnych

Według słownika w serwisie oświatowym WSiPnet kreatywność to twórcza postawa, dzięki której każdy może łatwiej rozwiązywać swoje problemy. Jest to naturalna cecha, dzięki której każdy może łatwiej rozwiązać nawet najtrudniejsze problemy. Kreatywność przejawia się w gotowości do tworzenia nowych pomysłów i wynajdowaniu oryginalnych rozwiązań i dlatego jest ona szczególnie eksponowana wśród umiejętności kształtowanych we współczesnej szkole.^[1]

Zdaniem psycholog Joanny Heidtman kreatywność to nie tylko kreatywność osoby, ale także dzieła tej osoby. Kreatywne zdolności to między innymi umiejętność dostrzegania rożnych aspektów problemu, motywacja do poszukiwania alternatywnych rozwiązań, „zdolności techniczne” takie jak posługiwanie się metaforą, analogią, skojarzeniami itd.^[2]

W książce pt. ?Rusz głową? Tony?ego Buzana autor przedstawia kreatywność jako jeden z dziesięciu rodzajów inteligencji, jakie posiada każdy człowiek. Według niego inteligencja twórcza to zdolność myślenia w nowatorski sposób – umiejętność bycia oryginalnym, a także w razie potrzeby – ?umiejętność zajęcia pozycji z dala od grupy?. Inteligencja kreatywna zawiera następujące elementy:

• Płynność – to szybkość i łatwość, z jaką człowiek potrafi ?radzić sobie” z nowymi i twórczymi pomysłami.
• Elastyczność – czyli zdolność widzenia spraw i obiektów z różnych punktów widzenia, ich oceny z odmiennej, czy nawet przeciwnej perspektywy. To również umiejętność ujmowania starych poglądów i koncepcji w nowy, odmienny sposób oraz ?odwracania do góry nogami? utartych i utrwalonych już pojęć i idei. Należy tu również wymienić zdolność wykorzystywania wszystkich naturalnych zmysłów do formułowania nowych tez i koncepcji.
• Oryginalność – stanowi kwintesencję wszelkiego myślenia kreatywnego, uosabia zdolność do kreowania idei i poglądów nietuzinkowych, niezwykłych czy też ?ekscentrycznych? (czyli bardzo odbiegających od przyjętej normy). Chociaż zdaniem wielu ludzi takie osoby są ?poza kontrolą?, to w rzeczywistości rzecz ma się zupełnie odwrotnie: oryginalność często bierze się z ogromu, względnie nadmiaru ukierunkowanej energii intelektualnej. Zwykle też osoby takie wykazują ponad-przeciętną zdolność koncentracji.
• Rozwijanie idei i pomysłów – twórczy myśliciel potrafi budować, rozwijać, wzbogacać, napełniać nową treścią, czyli opracowywać i rozwijać problemy teoretyczne i praktyczne.^[3]

Niekiedy za ludzi kreatywnych uważa się tylko artystów  lub ludzi, którzy mają jakiś związek ze sztuką w szeroko pojętym tego słowa znaczeniu. Tak jednak nie jest. Każdy może być kreatywny, jeśli natomiast  nie jest może się tego nauczyć.

Tony  Buzan uważa, że ludzi kreatywnych cechuje silna determinacja i wytrwałość, częste popadanie w konflikty ze zwierzchnikami, wykazywanie wysokiego poziomu energii, gdy angażują się w pracę o twórczym  charakterze. Potrafią cieszyć się życiem i są często uważani za postacie o bardzo ?barwnej osobowości?. Zwykle interesują się różnymi rodzajami muzyki, literatury i sztuk pięknych, a często również sportem, przy czym uprawiają go w sposób aktywny.^[4]

Natomiast w książce Billa Lucasa ?Twój umysł stać na więcej? autor uważa, że fakt, iż niektórzy twierdzą, że istnieje odrębna inteligencja twórcza, świadczy o ich niezrozumieniu zagadnienia, ponieważ sugeruje, że kreatywność jest oddzielnym aspektem naszego sposobu działania^[5]. Czyli podważa tymi słowy kompetencję Tony?ego Buzana, który wskazuje, że inteligencja kreatywna jest jednym z wielu inteligencji, jakimi obdarzony jest człowiek. Je­st przekonany, że jest to cecha wszechobecna, nastawienie umysłu, które można wykorzystywać bez względu na to, co się robi^[6]. Natomiast obaj autorzy zgadzają się pod tym względem, że kreatywność można i należy ćwiczyć. Ponadto wymienia następujące cechy, które przypisuje twórczym ludziom: podejmowanie ryzyka, stawianie wyzwań, zadowolenie z życia w niepew­ności, zadowolenie z życia w poczuciu jego złożoności, otwartość, poszukiwanie, umiejętność powstrzymywania się od ocen, chęć przyglądania się sprawom z różnych stron, umiar w kontrolowaniu, niezbyt silne skrępowanie presją społeczną, zadowolenie z własnej odmien­ności, świadomość emocji, skłonność do zabawy, zuchwałość.^[7]

Kreatywni ludzie są poszukiwanymi pracownikami w wielu organizacjach. Tacy ludzie mają najwięcej do zaoferowania, a ich pomysły, niekiedy rewolucyjne, często bardzo pozytywnie wpływają na funkcjonowanie firmy. Dlatego też przedsiębiorstwa nie szczędzą środków na wsparcie oraz zachętę potrzebne, by dobre pomysły zamieniać w nowe produkty i usługi.

Obaj autorzy wskazują na Richarda Bransona, jako osobę o ogromnym potencjale twórczym oraz jednego z pierwszych przykładów tego zjawiska. Jak możemy przeczytać w ?Głowa przede wszystkim? R. Branson cierpiał na ciężką dysleksję i toczył nieustanną walkę zarówno w latach szkolnych, jak i w czasie studiów uniwersyteckich. Problemy z czytaniem były do tego stopnia kłopotliwe, że spędzał całe godziny, ucząc się na pamięć tekstów, o których wiedział, że może być zmuszony do ich przeczytania w obecności innych. Jego iloraz inteligencji był niski, w oczach nauczycieli z pewnością nie uchodził za osobę inteligentną.^[8]

Pomimo trudności potrafił on rozwinąć inteligencją kreatywną do poziomu, który umożliwił mu niezwykle błyskotliwą karierę zawodową. Od kiepskiego ucznia, nie rokującego specjalnych nadziei – gdy był dzieckiem, do wyrafinowanego menedżera i logistyka, zarządzającego olbrzymim konsorcjum, grupującym ponad 150 firm noszących wspólne logo Virgin?. Jego majątek osobisty jest szacowany na ok. 3 mld funtów.^[9]

Edward De Bono – światowy ekspert w dziedzinie umiejętności kreatywnego myślenia – twierdzi, iż aby móc w pełni wykorzystać umiejętności kreatywnego myślenia, trzeba stać się tzw. człowiekiem myślącym. Według niego, człowiek myślący:

- ma zaufanie do własnej umiejętności myślenia,
- potrafi świadomie zabrać się do myślenia i skupić na konkretnej sprawie,
- zawsze potrafi zdefiniować cel swojego namysłu i określić, w jaki sposób zamierza ten  cel osiągnąć,
- zdaje sobie sprawę z tego, że jakiekolwiek podejście do określonej sprawy czy sposób widzenia sytuacji jest tylko jednym z licznych możliwych podejść czy sposobów, z których większość nie przyszła mu do głowy,
- potrafi docenić to, co osiągnął, nawet jeżeli jest to tylko świadomość, że problem wymaga dalszego namysłu,
- uważa, że myślenie jest sztukę, w której warto się doskonalić i której trzeba się przyglądać,
- uważa, że myśli się po to, żeby lepiej zrozumieć rzeczywistość, żeby podejmować trafne decyzje i aby wypracowywać lepsze sposoby postępowania, a nie po to, żeby udowodnić, iż jest się mądrzejszym od innych.^[10]

---

^[1] http://www.wsipnet.pl/oswiata/os_slownik.php?literka=K&haslo=80
^[2] http://rozmowy.onet.pl/artykul.html?ITEM=1121426&OS=55759
^[3] T. Buzan, Głowa przede wszystkim, Wydawnictwo MUZA SA, Warszawa 2001, s. 27.
^[4] Tamże, s. 28.
^[5] B. Lucas, Twój umysł stać na więcej, Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2005, s. 195.
^[6] Tamże, s. 195.
^[7] Tamże, s. 196.
^[8] T. Buzan, op. cit., s. 29.
^[9] Tamże, s. 29.
^[10] http://www.abckursy.pl/?view=1&art_id=60&pid=18&ret_id=24